صاحل الامر

​همراه با قرآن 

آیه 48 سوره طور

وَاصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا ۖ وَسَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ

ترجمه (مکارم شیرازی)

باری بر حکم خدا صبر کن که تو منظور نظر مایی. و چون برخیزی (به نماز یا هر کاری) به ستایش خدای خود تسبیح گوی.

معانی کلمات آیه

«لِحُکْمِ رَبِّکَ»: برابر فرمان پروردگارت. در راه ابلاغ فرمان پروردگارت. بر قوانین و مقررات پروردگارت پایدار باش. «بِأَعْیُنِنَا»: زیر نظر ما. تحت مراقبت و محافظت ما. «حِینَ تَقُومُ»: وقتی که سحرگاهان برمی‌خیزی. وقتی که از جا، و از مکانی، و از مجلسی برمیخیزی. چرا که پیغمبر به هنگام برخاستن از هر جائی، می‌فرمود: سُبْحانَکَ اللّهُمَّ وَ بِحَمْدِکَ، أَشْهَدُ أَنْ لا إِلهَ إِلاّ أَنْتَ، أَسْتَغْفِرُکَ وَ أَتُوبُ إِلَیْکَ

تفسیر نور (محسن قرائتی)

وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ «48»

براى (انجام) فرمان پروردگارت پايدارى كن، كه تو در ديد ما (و تحت حمايت ما) هستى و هنگامى كه (از خواب) بر مى‌خيزى، با ستايش پروردگارت او را به پاكى ياد كن.

وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ «49»

پس پاسى از شب و به هنگام ناپديد شدن ستارگان، خدا را تسبيح كن.

نکته ها

اين سوره با سوگند به مكان مناجات شروع شد، «وَ الطُّورِ» و با فرمان مناجات پايان يافت. «وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ وَ إِدْبارَ النُّجُومِ»

جلد 9 - صفحه 300

با اين‌كه همه‌ى اعمال و افكار انسان‌ها زير نظر خداست، امّا خداوند به اولياى خود توجّه مخصوصى دارد، مثلًا به نوح عليه السلام مى‌فرمايد: ساخت كشتى تو زير نظر ماست. «اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنا»* و به پيامبر اسلام مى‌فرمايد: تمام وجودت زير نظر ماست. «فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا»

تسبيح از ستايش مهم‌تر است، فرمان تسبيح دوبار مطرح شد، ولى ستايش خداوند يكبار.

مراد از «إِدْبارَ النُّجُومِ»، هنگام طلوع فجر است كه ستارگان در نور صبح ناپديد مى‌شوند.

مفسّران، عبارتِ‌ «مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ» را به نمازشب در هنگام سحر تفسير كرده‌اند و در حديث مى‌خوانيم: مراد از «إِدْبارَ النُّجُومِ» دو ركعت نماز نافله قبل از نماز صبح است. «1»

پیام ها

1- در برابر افراد لجوج، بايد صبر و مقاومت كرد. آرى تبليغ دين در برابر تكذيب‌ها و آزارها به صبر و حوصله نياز دارد. «وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ»

2- صبر اگر در راه اجراى فرمان الهى باشد، با ارزش است وگرنه يكدندگى و لجاجت و ضد ارزش محسوب مى‌شود. «وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ»

3- حكم و فرمان خداوند، در جهت تربيت و رشد انسان است. «لِحُكْمِ رَبِّكَ»

4- پيامبر نيز به حمايت خداوند نيازمند است. «فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا»

5- آنچه انسان را صبور مى‌كند، آن است كه بداند زيرنظر خداست. «فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنا»

6- ياد خدا وستايش وتسبيح او، مايه‌ى صبر و پايدارى است. وَ اصْبِرْ … وَ سَبِّحْ‌

7- تسبيح خداوند بر ستايش او مقدّم است، اول بايد او را منزّه بدانيم، سپس ستايش كنيم.

8- مناجات شبانه، انسان را براى تلاش روزانه آماده مى‌كند. وَ اصْبِرْ … وَ مِنَ اللَّيْلِ فَسَبِّحْهُ‌ …

9- براى دعا ونيايش، زمان‌هاى خاصّ آثار بيشترى دارد. حِينَ تَقُومُ وَ مِنَ اللَّيْلِ‌ … إِدْبارَ النُّجُومِ‌

«والحمدللّه ربّ العالمين»

«1» كافى ج 3 ص 444.

جلد 9 - صفحه 303

منابع

تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم

اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌

تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول

تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم

برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش

تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌

موسسه اهل‌البیت (ع)