صاحل الامر

​همراه با قرآن 

آیه 17 سوره عنکبوت

إِنَّمَا تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثَانًا وَتَخْلُقُونَ إِفْكًا ۚ إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لَا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقًا فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَاعْبُدُوهُ وَاشْكُرُوا لَهُ ۖ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ

ترجمه (مکارم شیرازی)

و بدانید که شما به جای خدا بتهایی (جماد و بی‌اثر) را می‌پرستید و دروغی می‌سازید (که نام خدا بر آنها می‌نهید، اینک بدانید که) آنچه را جز خدا می‌پرستید قادر بر رزق شما نیستند، پس روزی را از نزد خدا طلبید و او را پرستید و شکر (نعمت) وی به جای آرید (و بدانید که باز) رجوع شما به سوی اوست.

معانی کلمات آیه

خلق: مصدر است به معنى اندازه گرفتن و آفريدن. به معنى مخلوق نيز آيد مثل: وَ يَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ ابراهيم/ 19.

اوثانا: وثن: بت. فيومى در مصباح گويد: خواه از سنگ باشد يا چوب كلبى در كتاب الاصنام/ 53 گويد: بت اگر به صورت انسان از چوب يا طلا يا نقره باشد آن را «صنم» نامند و اگر از سنگ باشد وثن گويند.

افكا: افك: دروغ مؤكد در جوامع الجامع فرموده: «الافك، ابلغ الكذب» آن در اصل به معنى برگرداندن شى‏ء از حقيقتش است.[۱]

تفسیر نور (محسن قرائتی)

إِنَّما تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَوْثاناً وَ تَخْلُقُونَ إِفْكاً إِنَّ الَّذِينَ تَعْبُدُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ وَ اشْكُرُوا لَهُ إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ «17»

همانا شما به جاى خدا بت‌هايى را مى‌پرستيد و دروغى را مى‌سازيد، همانا كسانى كه به جاى خدا پرستش مى‌كنيد، مالك رزق شما نيستند، پس روزى را نزد خدا جستجو كنيد و او را بپرستيد و براى او شكر نماييد كه به سوى او بازگردانده مى‌شويد.

نکته ها

در آيه قبل حضرت ابراهيم مردم را به عبادت و اطاعت خدا دعوت كرد و در اين آيه عبادت غير خدا را مردود و بى‌نتيجه مى‌داند و در پايان آيه بار ديگر بر عبادت خدا تأكيد مى‌كند.

شرك و بت پرستى، هيچ برهان و منطقى ندارد، زيرا:

اوّلًا: بت‌ها، جماداتى بيش نيستند. «أَوْثاناً»

ثانياً: خود بت پرستان، سازنده‌ى آنهايند. «تَخْلُقُونَ»

ثالثاً: هيچ گونه نفعى براى مشركان و بت پرستان ندارند. «لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ»

در اين آيه، حضرت ابراهيم سه بار مشركان را مخاطب قرار داد، و اين نشانه‌ى گفتگوى مستقيم با منحرفان است. «تَعْبُدُونَ‌- تَخْلُقُونَ‌- تَعْبُدُونَ»

پیام ها

1- كسانى كه راه كج مى‌روند، كار خود را توجيه مى‌كنند. «تَخْلُقُونَ إِفْكاً»

2- از انگيزه‌هاى پرستش غير خدا، رسيدن به نان و نواست. «لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً»

3- غير خدا، توان روزى دادن ندارند، نه آنكه مى‌توانند ولى نمى‌دهند. «لا يَمْلِكُونَ» نفرمود: «لا يرزقونكم»

4- در ارشاد و تبليغ، پس از آنكه باطل بودن فكرى را ثابت كرديد، راه حقّ را نشان دهيد. «لا يَمْلِكُونَ لَكُمْ رِزْقاً فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ»

جلد 7 - صفحه 125

5- تا مردم از غير خدا مأيوس نشوند، به سراغ خدا نمى‌روند. لا يَمْلِكُونَ‌ … فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ‌

6- خدا رازق است، ولى انسان نيز بايد تلاش كند. «فَابْتَغُوا»

7- ابتدا بايد نيازهاى مادّى و رفاهى را حل كرد، سپس مردم را ارشاد نمود.

«فَابْتَغُوا عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ»

8- سرچشمه‌ى رزق، نزد خداست. «عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ»

9- عبادت كسى شايسته است كه قدرت دست اوست. «عِنْدَ اللَّهِ الرِّزْقَ وَ اعْبُدُوهُ»

10- ضامن اجراى اوامر الهى، قيامت است. «إِلَيْهِ تُرْجَعُونَ»

پانویس

 تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج‏8، ص: 120

منابع

تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم

اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌

تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول

تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم

برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش

تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم

موسسه اهل‌البیت (ع)