صاحل الامر

​تفسیر آیه 23 سوره حدید

 حجت‌ الاسلام محسن قرائتی با موضوع تفسیر سوره حدید - آیه‌ ۲۳

لِکَیْلَا تَأْسَوْاْ عَلَى‏ مَا فَاتَکُمْ وَلَا تَفْرَحُواْ بِمَآ آتَاکُمْ وَاللَّهُ لَا یُحِبُّ کُلَّ مُخْتَالٍ فَخُورٍ

ترجمه

تا بر آنچه از دست دادید، تأسف نخورید و به آنچه به شما داده شد، (سرمستانه) شادمانى نکنید و خداوند هیچ متکبر فخرفروشى را دوست ندارد.

«مختال» به معناى تکبرى است که بر اساس توهّم و تخیل بزرگى باشد.

این آیه دلیل آیه قبل است. یعنى این که به شما خبر دادیم که حوادث را پیش از آنکه حادث شوند مقرر کرده و نوشته ‏ایم، براى آن است که دیگر به خاطر نعمتى که از دست مى‏ دهید اندوه مخورید و به خاطر نعمتى که خدا به شما مى‏ دهد، خوشحالى نکنید و بدانید که نعمت‏ها امانت الهى است که به شما سپرده شده است، نه اینکه به مواهب الهى پشت پا بزنیم و از آنها بهره نگیریم، بلکه اسیر آن نشده و آن را هدف و مقصد خود ندانیم.

تمام حوادث تلخ و شیرین، همچون پلّه‏ هایى از سنگ‏هاى سیاه و سفید، براى بالا رفتن و به کمال رسیدن است و باید بدون توجّه به رنگِ پلّه ‏ها، به سرعت از آن گذشت.

کارمند بانک، یک روز مسئول گرفتن پول از مردم و روز دیگر مسئول پرداخت است. نه روز اول خود را مى‏بازد و نه روز دوم خوشحالى مى‏ کند، زیرا مى ‏داند او کارمندى امین بیش نیست. خداوند با مقرّر کردن حوادث و فراز و نشیب‏ها مى‏ خواهد روح انسان را به قدرى بالا ببرد که تلخى‏ها و شیرینى ‏ها در آن اثر نکند، چنانکه حضرت زینب‏ بعد از حوادث کربلا فرمود: من به جز زیبایى چیزى ندیدم، «و ما رأیتُ الا جمیلا» و امام حسین‏ (ع) در گودال قتلگاه و در آخرین لحظات زندگى‏ اش فرمود: خداوندا! راضى هستم به حکم تو و بردبارم بر بلا و امتحان تو، «رضاً بقضائک، صبراً على بلائک» و امام على (ع) اشتیاق و انس خود را به شهادت از انس کودک به سینه مادر بیشتر مى ‏داند. «و اللّه لابن ابى طالب آنس بالموت من الطفل بثدى امّه»

اگر حوادث را براساس علم و حکمت خدا بدانیم نه اتفاقى و بى‏دلیل و اگر حکمت بروز حوادث را بدانیم، حسد نمى‏ ورزیم، حرص نمى‏زنیم، دشمنى نمى‏ کنیم و عصبانى نمى‏شویم زیرا مى‏دانیم که صحنه‏ ها از قبل طراحى حکیمانه شده است. اگر بدانیم عطاى نعمت، مسئولیّت و وظیفه به دنبال مى‏آورد، از داشتن آن شاد نمى‏شویم و اگر بدانیم گرفتن نعمت، جبرانش در قیامت است، از فوت شده ‏ها غمناک نمى‏ شویم.

حضرت على‏ (ع) فرمودند: تمام زهد در دو کلمه قرآن است، سپس این آیه را تلاوت کرده و فرمودند: و آنچه از دست دادید تأسف نخورید و بر آنچه به شما داده مى‏شود، دلخوش نباشید وکسى که چنین باشد، زاهدى جامع الاطراف است.

پیام ها

۱- حوادث، هدفدار است. «ما أصاب من مصیبة… لکیلا تأسوا على ما فاتکم…»

۲- نعمت‏ها از خداوند است، «آتاکم» ولى سلب نعمت به خداوند نسبت داده نشده است. «ما فاتکم»

۳- علم به آثار و اهداف حوادث، سبب آرامش است. «فى کتاب من قبل ان نبرءها… لکیلا تأسوا»

۴- خداوند از ثبت حوادث در لوح محفوظ خبر داده تا بندگان غصّه نخورند و مغرور نشوند. «لکیلا تأسوا… و لاتفرحوا»

۵ - غم و شادى طبیعى بد نیست، اندوه خوردن بر گذشته‏ ها و یا سرمست شدن به داشته ‏ها مذموم است. «لکیلا تأسوا… و لاتفرحوا»

۶- کسى که از مقدّرات الهى غافل است، گمان مى‏کند فضیلتى دارد که خداوند به خاطر آن به او نعمت داده و لذا بر دیگران فخر مى‏ فروشد. «مختال فخور»

۷- خیال‏هاى درونى، مقدّمه فخر فروشى‏ هاى بیرونى است. «مختال فخور»