صاحل الامر

​﷽؛ ? مگر نه اینکه «عبادت بجز خدمتِ خلق نیست!» پس کسانی که به مردم خدمت می کنند چه نیازی به نماز دارند! آیا این خدمات جای نماز را نمی گیرد؟
1⃣ «عبادت بجز خدمتِ خلق نیست!» جمله صحیحی نیست. صحیح این است: «یکی از بالاترین عبادت ها خدمت به خلق است و این عبادت، ما را از عبادت های دیگر بی نیاز نمی کند» همانطور که غذا جای آب را نمی گيرد و سیرابی جای گرسنگی را نمی گیرد، خدمت به خلق، جای نماز را نمی گيرد و نماز جای خدمت به مردم نمی گیرد.
2⃣ بالاتر از خدمت به خلق، خدمت به خالق است و خدمت به خلق هرگز جای نماز که خدمت به خالق است را نمی گیرد. امام صادق عليه السلام فرمودند: «اطاعت از پروردگار خدمت به او در زمين است و هيچ خدمتی به پروردگار معادل و جایگزین نماز نيست.»

«إِنَّ طَاعَةَ اللَّهِ خِدْمَتُهُ فِي الْأَرْضِ فَلَيْسَ شَيْءٌ مِنْ خِدْمَتِهِ تَعْدِلُ الصَّلَاة»

? بحارالأنوار، ج 14، ص 185
3⃣ انگیزه ی خدمت به خلق، از خودِ «خدمت» ارزنده تر است. و یک اثر نماز، ایجاد انگیزه ی «خدمت به مردم» است و در مجموع کسانی که نماز می خوانند بیش از کسانی که نماز نمی خوانند به مردم خدمت می کنند.

باید دانست که ترکِ نماز واجب، به بهانه «خدمت به مردم»، از دام های شيطان است برای محروم کردن بندگان از فيض این نمازها ولی اگر خواندن نمازِ مستحبی مانع خدمت لازمی به مردم شود، خدمت به خلق، بر نماز مستحبی تقدّم دارد.