صاحل الامر

​همراه با قرآن 

آیه 12 سوره لقمان

وَلَقَدْ آتَيْنَا لُقْمَانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ ۚ وَمَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّمَا يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ ۖ وَمَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ

ترجمه (مکارم شیرازی)

و ما به لقمان مقام (علم و) حکمت عطا کردیم (و فرمودیم) که (بر این نعمت بزرگ) خدا را شکر کن، و هر کس شکر حق گوید به نفع خود اوست و هر که ناسپاسی و کفران کند خدا (از شکر و سپاس خلق) بی‌نیاز و (به ذات خود) ستوده صفات است.

معانی کلمات آیه

لقمان: يكى از بندگان خالص و پاك خداست كه در نكته‏ها خواهد آمد. اين لفظ فقط دو بار در قرآن آمده است.

الحكمة: درك و تشخيص حالت و خصيصه‏ايست كه شخص به وسيله آن مى‏تواند حق و واقعيت را درك كند و از روى مصلحت، كار انجام دهد، در مجمع البيان (بقره/ 32) فرمايد: حكمت آنست كه تو را بر حق واقف كند .

شكر: طبرسى فرموده: شكر اعتراف به نعمت است توأم با نوعى تعظيم. راغب گويد: شكر ياد آورى نعمت و اظهار آنست … آن فقط در مقابل نعمت است.

تفسیر نور (محسن قرائتی)

وَ لَقَدْ آتَيْنا لُقْمانَ الْحِكْمَةَ أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّما يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ وَ مَنْ كَفَرَ فَإِنَّ اللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ 

و ما به لقمان حكمت داديم، كه شكر خدا را به جاى آور و هر كس شكر كند، همانا براى خويش شكر كرده؛ و هر كس كفران كند (بداند به خدا زيان نمى‌رساند، زيرا) بى‌ترديد خداوند بى‌نياز و ستوده است.

پیام ها

1- حكمت، عطاى خداوند است، نه كسب كردنى. (گرچه مقدّمات آن قابل كسب است.) «وَ لَقَدْ آتَيْنا لُقْمانَ الْحِكْمَةَ»

2- نعمت ويژه، شكر ويژه مى‌طلبد. آتَيْنا لُقْمانَ الْحِكْمَةَ … اشْكُرْ لِلَّهِ‌ چنانكه خداوند در برابر اعطاى نعمت ويژه‌ى كوثر به پيامبر اسلام، از او شكر ويژه مى‌خواهد.

«إِنَّا أَعْطَيْناكَ الْكَوْثَرَ. فَصَلِّ لِرَبِّكَ وَ انْحَرْ» «1»

3- اوّلين فرمان به حضرت موسى بعد از نبوّت، فرمان نماز و اوّلين فرمان بعد از دادن حكمت به لقمان، فرمان شكرگزارى است. «أَنِ اشْكُرْ لِلَّهِ»

4- شكر نعمت‌هاى خداوند، به سود خود انسان است. «وَ مَنْ يَشْكُرْ فَإِنَّما يَشْكُرُ لِنَفْسِهِ» چنانكه در جاى ديگر مى‌خوانيم: «لَئِنْ شَكَرْتُمْ لَأَزِيدَنَّكُمْ» 

سيماى لقمان حكيم‌

در تفسير الميزان بحثى درباره‌ى جناب لقمان آمده است كه بخشى از آن را نقل مى‌كنيم:

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: لقمان، پيامبر نبود، ولى بنده‌اى بود كه بسيار فكر مى‌كرد و به خداوند ايمان واقعى داشت. خدا را دوست داشت و خداوند نيز او را دوست مى‌داشت و به او حكمت عطا كرد.

امام صادق عليه السلام مى‌فرمايند: لقمان، حكمت را به خاطر مال و جمال و فاميل دريافت نكرده بود، بلكه او مردى پرهيزكار، تيزبين، باحيا و دلسوز بود. اگر دو نفر با هم درگير مى‌شدند و خصومتى پيدا مى‌كردند، ميان آنها آشتى برقرار مى‌كرد.

لقمان با دانشمندان زياد مى‌نشست. او با هواى نفس خود مبارزه مى‌كرد و … 

او داراى عمرى طولانى، معاصر حضرت داود واز بستگان حضرت ايّوب بود. او ميان حكيم شدن يا حاكم شدن مخيّر شد و حكمت را انتخاب كرد.

از لقمان پرسيدند: چگونه به اين مقام رسيدى؟ گفت: «به خاطر امانت‌دارى، صداقت و سكوت درباره‌ى آنچه به من مربوط نبود». 

امام صادق عليه السلام فرمود: «لقمان نسبت به رهبر آسمانىِ زمان خود معرفت داشت». 

گرچه خداوند به او كتاب آسمانى نداد، ولى همتاى آن يعنى حكمت را به او آموخت.

روزى مولاى لقمان از او خواست تا بهترين عضو گوسفند را برايش بياورد. لقمان زبان گوسفند را آورد. روز ديگر گفت: بدترين عضو آن را بياور. لقمان باز هم زبان گوسفند را آورد.

چون مولايش دليل اين كار را پرسيد، لقمان گفت: اگر زبان در راه حقّ حركت كند و سخن‌بگويد، بهترين عضو بدن است وگرنه بدترين عضو خواهد بود. 

در عظمت لقمان همين بس كه خدا و رسول او و امامان معصوم عليهم السلام پندهاى او را براى ديگران نقل كرده‌اند.

گوشه‌اى از نصايح لقمان‌

اگر در كودكى خود را ادب كنى، در بزرگى از آن بهره‌مند مى‌شوى.

از كسالت و تنبلى بپرهيز، بخشى از عمرت را براى آموزش قرار بده و با افراد لجوج، گفتگو و جدل نكن.

با فقها مجادله مكن، با فاسق رفيق مشو، فاسق را به برادرى مگير و با افراد متّهم، همنشين مشو.

تنها از خدا بترس و به او اميدوار باش. بيم و اميد نسبت به خدا در قلب تو يكسان باشد.

بر دنيا تكيه نكن و دل مبند و دنيا را به منزله‌ى پلى در نظر بگير.

بدان كه در قيامت از تو درباره‌ى چهار چيز مى‌پرسند: از جوانى كه در چه راهى صرف كردى، از عمرت كه در چه فنا كردى، از مال و دارايى‌ات كه از چه راهى بدست آوردى و آن را در چه راهى مصرف كردى.

به آنچه در دست مردم است چشم مدوز و با همه‌ى مردم با حسن خلق برخورد كن.

با همسفران زياد مشورت كن و توشه‌ى سفر خود را بين آنها تقسيم كن.

اگر با تو مشورت كردند، دلسوزى خود را خالصانه به آنها اعلام كن. اگر از تو كمك و قرضى درخواست كردند، مساعدت كن و به سخن كسى كه سنّ او بيشتر از توست، گوش‌فراده.

نمازت را در اوّل وقت بخوان، نماز را حتّى در سخت‌ترين شرايط به جماعت بخوان. 

اگر در نماز بودى، قلب خود را حفظ كن.

اگر در حال غذا خوردن بودى، حلق خود را حفظ كن.

اگر در ميان مردم هستى، زبان خود را حفظ كن.

هرگز خدا و مرگ را فراموش مكن؛ امّا احسانى كه به مردم مى‌كنى يا بدى كه ديگران در حقّ تو مى‌كنند فراموش كن. 

حكمت؛ معرفت، طاعت‌

حكمت، بينشى است كه در سايه‌ى معرفت الهى پديد آيد و بر اساس فكر در اسرار هستى و رسيدن به حقّ، نور و تقوا مى‌توان به آن دست يافت.

امام باقر عليه السلام فرمودند: «حكمت، همان فهم، معرفت و شناخت عميق است، شناختى كه انسان را به بندگى خدا و رهبر آسمانى وا دارد و از گناهان بزرگ دور سازد.

امام صادق عليه السلام فرمودند: رأس حكمت، طاعت خداوند است».راغب در معناى اين واژه مى‌گويد: «حكمت، رسيدن به حقّ به واسطه علم و عقل است». 

پيامبر صلى الله عليه و آله فرمودند: «من سراى حكمت هستم و علىّ درگاه آن، هركس طالب حكمت است بايد از اين راه وارد شود.»، «انا دار الحكمة و على بابها فمن اراد الحكمة فليأت الباب»  در روايات متعدّد، اهل‌بيت عليهم السلام دروازه و كليد حكمت معرّفى شده‌اند.

ارزش حكمت‌

يكى از وظايف انبيا، آموزش كتاب و حكمت است. «وَ يُعَلِّمُهُمُ الْكِتابَ وَ الْحِكْمَةَ» 

حكمت، همتاى كتاب آسمانى است، و به هر كس حكمت عطا شود، خير كثير داده شده است. «يُؤْتِي الْحِكْمَةَ مَنْ يَشاءُ وَ مَنْ يُؤْتَ الْحِكْمَةَ فَقَدْ أُوتِيَ خَيْراً كَثِيراً» 

به گفته‌ى روايات؛ حكمت، همچون نورى است كه در جان قرار مى‌گيرد و آثار آن در گفتار و رفتار انسان پيدا مى‌شود. 

حكمت، بينش و بصيرتى است كه اگر در فقير باشد، او را در جامعه از ثروتمند محبوب‌تر مى‌كند و اگر در صغير باشد، او را بر بزرگسالان برترى مى‌بخشد. 

حكمت، گمشده‌ى مؤمن است‌ و در فراگيرى آن به قدرى سفارش شده است كه فرموده‌اند: همان گونه كه لؤلؤ قيمتى را از ميان زباله بر مى‌داريد، حكمت را حتّى اگر ازدشمنان بود فرا گيريد. 

فرد حكيم در مسائل سطحى و زودگذر توقّف ندارد، توجّه او به عاقبت و نتيجه‌ى امور است. نه نزاعى با بالا دست خود دارد و نه زيردستان را تحقير مى‌كند، سخنى بدون علم و آگاهى نمى‌گويد و در گفتار و رفتارش تناقضى يافت نمى‌شود.

نعمت‌هاى الهى را ضايع نمى‌كند و به سراغ بيهوده‌ها نمى‌رود، مردم را مثل خود دوست دارد و هر چه را براى خود بخواهد براى آنان مى‌خواهد و هرگز با مردم حيله نمى‌كند.

حكمت چگونه به دست مى‌آيد؟

حكمت، هديه‌اى است كه خداوند به مخلصين عنايت مى‌فرمايد. در روايات متعدّد مى‌خوانيم: «من اخلص لله اربعين صباحا ظهرت ينابيع الحكمة من قلبه على لسانه»، هر كس چهل شبانه روز كارهايش خالصانه باشد، خداوند چشمه‌هاى حكمت را از دل او به زبانش جارى مى‌سازد. 

در حديث ديگرى مى‌خوانيم: كسى كه در دنيا زاهد باشد و زرق و برق‌ها او را فريب ندهد، خداوند حكمت را در جانش مستقر مى‌كند. حفظ زبان، كنترل شكم و شهوت، امانتدارى، تواضع و رها كردن مسائل غير مفيد، زمينه‌هاى پيدايش حكمت است. 

نمونه‌هاى حكمت‌

خداوند در سوره‌ى اسراء از آيه 22 تا آيه 38 دستورهايى داده و در پايان مى‌فرمايد: اين اوامر و نواهى حكمت‌هايى است كه پروردگارت به تو وحى كرده است، آن دستورها عبارتند از:

يكتاپرستى و دورى از شرك، احسان و احترام به والدين به خصوص در هنگام پيرى، گفتار كريمانه وتواضع همراه با محبّت، دعاى خير به آنان، پرداخت حقّ الهى به اولياى خدا، فقرا و در راه ماندگان، پرهيز از اسراف و ولخرجى، ميانه‌روى در مصرف، پرهيز از نسل‌كشى و عمل نامشروع جنسى، دورى از تصرّف در مال يتيم، اداى حقّ مردم و دورى از كم فروشى، پيروى‌

نكردن از چيزى كه به آن هيچ علم و آگاهى ندارى ودورى از راه رفتن متكبّرانه.

سپس مى‌فرمايد: «ذلِكَ مِمَّا أَوْحى‌ إِلَيْكَ رَبُّكَ مِنَ الْحِكْمَةِ» اين سفارش‌ها نمونه‌هاى حكمت الهى است.

پانویس

 كافى از حضرت كاظم (ع) نقل شده: «يا هشام ان اللَّه تعالى يقول فى كتابه و لقد آتينا لقمان الحكمة» قال الفهم و العقل.

 تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی،، ج‏8، ص: 245-246

منابع

تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم

اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌

تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول

تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم

برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش

تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌

موسسه اهل‌البیت (ع)

​📚 معرفی آثار مکتوب علیرضا پناهیان 

🏷 ۴- حلقۀ مفقوده در تولید علم در حوزه‌های علمیه

◾️این کتاب دربارۀ یک نقص مهم در جریان تولید علم در حوزۀ علمیه است؛ علمی که «چگونگی ایجاد انگیزه برای انواع رفتارهای متدینانه در مخاطب» را به ما بیاموزد. «هنر بیان و فن خطابه» برای تأثیر در مخاطب کافی نیست، و ایجاد انگیزه در مخاطب نیازمند دانش بلکه دانش‌هایی است که در حوزه‌های علمیه کمتر به آنها اعتنا می‌شود.

این نوشتار نقش برجستۀ «محتوایی که در تبلیغ به کار می‌رود» را در تولید انگیزه تبیین می‌کند و از کاستی‌های موجود در این زمینه سخن می‌گوید.

👤Panahian

​﷽

✅همه رهگذریم…

محبت‌هاى ما محدود است، غضب‌هاى ما محدود است. همت ما محدود است. دعاهاى ما محدود است. شادى‌هاى ما محدود است و تا اين حدود را نشكنيم به فضل عظيم حق راهى پيدا نمى‌كنيم. 

او براى شكستن اين ديوارها با ما كلنجار مى‌رود، مبتلامان مى‌كند، زير و رويمان مى‌كند تا مگر با اين زير و رو شدن‌ها همتى پيدا كنيم، دستى به دعا برداريم، لااقل بخواهيم كه خدايا! تو اين ديوارها را بشكن. 

ما خيلى محدوديم. نمى‌خواهم به دروغ، به شعار تحريكتان كنم، نه، واقعش اين است كه ما روزهايى را در پيش داريم، زندگى‌هايى را در پيش داريم، ما عابر و رهگذر از دنياهايى هستيم كه لحظه‌هايش از تمامى هستى‌اى كه در تصورمان مى‌گنجد بيشتر و عظيم‌تر است. براى آن روزها و لحظه‌ها، كِى مى‌خواهيم كارى بكنيم‌؟!

گاهى كه با بعضى از دوستان دور هم جمع مى‌شويم و يكى از آنها استكان يا ظرفى را براى خودش مى‌شويد تا چاى يا غذايى بخورد. اين محدوديت است و درسِ محدوديت به ديگران دادن است، در حالى كه بعضى ديگر از همين رفقا را هم مى‌بينيم كه مى‌گويند اگر ظرفى داريد بدهيد تا بشويم. اينها درس توسعۀ همّت را به آدمى مى‌دهند.

  وقتى همّت‌ها توسه پيدا كنند، ديگر خواه و ناخواه، طرح تو، نقشۀ تو و عمل تو، محدود نمى‌ماند. دعاى تو هم محدود نمى‌ماند.

📚 خط انتقال معارف

مچ مردم را نگیرید!

💫 روزي پيغمبر صلي الله عليه و آله و سلم با جمعي از اصحاب خود نشسته بودند. ناگهان شخصي خدمت پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم رسيد و عرض كرد: يا رسول‌الله در فلان خانه مردي و زني به فساد مشغولند. پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم فرمود: اين خبر تو را بايد بررسي كنم و آنها را بخواهم،تا ببينم مطلب چيست؟

چند تن از صحابه كه آنجا بودند اجازه احضار آنها را خواستند،  اما پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به علي (عليه‌السلام) فرمود: «يا علي تو برو و ببين اين ماجرا كه مي‌گويند راست است يا نه» اميرالمؤمنين علي (عليه‌السلام) آمد تا رسيد به در خانه. آنگاه چشمان خود را بر هم گذاشت و وارد خانه شد و دست بر ديوار داشت تا وقتي كه گرد خانه گرديد و بيرون آمد.  چون خدمت پيامبر اسلام صلي الله عليه و آله و سلم رسيد عرض كرد: یا رسول‌الله صلي الله عليه و آله و سلم من گرد آن خانه گشتم ولي هيچ كس را آنجا نديدم.

💫پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم به نور نبوت مطلب را يافت كه علي (عليه‌السلام) نمي‌خواهد آن دو را رسوا نمايد لذا فرمود:

⚡️يا علي تو جوانمرد این امتی..
📚وسائل الشیعه،ج12،ص129

 ┄┄┅┅┅❅❁ ❁❅┅┅┅┄┄

قابل توجه بعضیااااا….

​📚 معرفی آثار مکتوب علیرضا پناهیان 

🏷۳- ترجمه کتاب الغارات

👈🏻 کتابی که حاج قاسم توصیه کردند همه بخوانند تا نگاه درستی به وقایع امروز جامعه داشته باشند و درست تصمیم بگیرند.

◾️شاید باورش مشکل باشد اما جالب است بدانید که آن چیزی که اکثر مردم از تاریخ حکومت امیرالمؤمنین(ع) شنیده‌اند، فقط مربوط به ۲سال اول از حکومت ۵ساله ایشان است و چند سال پایانی که از جهاتی مهم‌تر و درس‌آموزتر است، به درستی روایت نشده و مورد غفلت قرار گرفته. تا حدی که سردار سلیمانی در یکی از سخنرانی‌های خود، همه را به مطالعه این بخش از تاریخ که در کتاب الغارات است توصیه اکید کردند. 
👤 panahian