صاحل الامر

💠 مناجات 💠

الهى شکرت که روزن هاى از عوالم ملکوت را برویم گشودى

 رب زدنى علما،

رب زدنى فیک تحیرا،

 رب انعمت فزد.  

الهى در این شب از استغفارهایم 

واز عبادتهایم جملگى استغفار مى کنم 

یا تواب

 و یا غفور 

ویا رحیم 

یا من یحب التوابین 

توبه ام را بپذیر.  

الهى من خودم را نشناختم

 تا تو را بشناسم.  

الهى حسن از حال مار غبطه میخورد 

که چون پیر شود چهل روز گرسنه بماند

 و تحمل رنج گرسنگى کند

 سپس بزمین فرو رود 

و چون بیرون آید پوست افکنده

و جوان شده باشد

 که کلمه و روح ممسوح تو مسیح علیه السلام به حواریون فرمود کونوا کالحیۀ، 

مار پیر از پوست بدر آید 

و جوان شود 

جوانى حسن بگذشت 

وآثار پیرى در اونمودار شد

 وهنوز در حجابها گرفتار است.  

الهى تاکنون مى گفتم جهان را براى ما آفریدى

 اکنون فهمیدم که خودت هم براى مایى.  

الهى ادراك مفاهیم اسماء 

که بدین پایه لذت بخش است

 ادراك حقائق آنها چون خواهد بود.  

الهى حسن که بدین اندازه حسن است

حسن آفرین چون باشد

 فتبارك الله احسن الخالقین.  

الهى اگر حسن از تو جزتو خواهد

 فرق میان او وبت پرست چیست.  

الهى از گفتن نفى واثبات شرم دارم

 که اثباتیم، 

لا اله الا االله 

را دیگران بگویند

 والله را حسن.  

 الهى شکرت که دل بی دردم را بدرد آوردى.  

الهى شکرت که اولم را بآخرم اول کردى

 و آخرم را به اول مبدل.  

الهى شرکت که تا خودم را شناختم 

تن خسته ودل شکسته دارم.

📚 الهی نامه استاد حسن زاده آملی

 ┄┄┅┅┅❅❁ ❁❅┅┅┅┄┄

🔶️احتــرام بـه هـمـسر🔶️

✴️مردى خدمت رسول خدا (ص) آمد و عرض كرد: 

همسرى دارم كه هر گاه وارد خانه مى شوم به استقبالم مى آيد و چون خارج مى شوم بدرقه ام مى كند و زمانى كه مرا اندوهگين مى بيند، مى گويد: اگر براى روزى (مخارج زندگى) غصه مى خورى، بدانكه ديگرى (خداوند متعال) آنرا به عهده گرفته است و اگر براى آخرت غصه مى خورى ، خدا اندوهت را زياد كند بيشتر به فكر آخرت باش.

💫رسول خدا (ص) فرمود:

خداوند در روى زمين عاملان و كارگزارانى دارد و اين زن يكى از عاملان خدا است . او نصف پاداش شهيد را دارد…

📚 وسائل الشیعه ،جلد ۱۷ صفحه ۱۴ 

 ┄┄┅┅┅❅❁ ❁❅┅┅┅┄┄

​💬 رفت و آمد با خویشاوندان بی حجاب و اهل گناه

✅ پاسخ: 

اگر حضور در آن مجلس موجب ارتکاب گناه و یا تأیید آن باشد یا نهی از منکر متوقف بر خروج از آن مجلس یا شرکت نکردن در آن باشد، باید آن مجلس را ترک کرده و یا شرکت ننمایید و صله رحم متوقف بر مراوده و رفت و آمد نیست و با احوالپرسی و پیغام فرستادن از طریق تلفن یا نامه هم محقق می‌شود.[1]

🌾🌺 امیرالمومنین(علیه‌السلام) می فرمایند: «همنشینی با هواپرستان فراموشخانه ایمان است.»

✅ تعبیر حضرت بسیار رسا و کامل می‌باشد؛ آری اینگونه معاشرتها فراموشخانه است؛ یعنی انسان آنقدر تحت تأثیر دوستان و معاشران بد قرار می‌گیرد که تا وقتی با آنها معاشرت دارد مثل این است که او را در فراموشخانه برده‌اند و افکار و عقایدش در معرض فراموشی قرار می‌گیرد.  [2]

📚 منابع:

[1]. دفتر اطلاع رسانی امام خامنه ای

[2]. نهج البلاغه، خطبه۸۶

💠فاطمه‌عليهاالسلام‌در صحرای‌محشر💠

💬جابر بن عبدالله انصاري (صحابه ارزشمند پيامبر) مي گويد:

🌼به امام باقر عليه السلام گفتم:

⚡️فدايت شوم! تقاضا مي كنم حديثي در مورد عظمت مادرت فاطمه برايم بفرماييد كه هر وقت آن را براي پيروان شما خاندان رسالت باز گفتم، شاد و خرسند شوند.⚡️

🔅امام باقر فرمود:

📜پدرم از رسول خدا نقل كرد كه پيامبر فرمود:

✳️وقتي كه روز قيامت فرا مي رسد براي پيغمبران الهي منبرهايي از نور نصب مي شود كه در ميان آنها منبر من بلندترين منبرها خواهد بود.

💥 آنگاه خداوند مهربان مي فرمايد:

اي پيامبر برگزيده ام! سخنراني كن! 

💫و من آن روز چنان سخنراني مي كنم كه هيچ كس حتي پيامبران و سفيران الهي نيز همانند آن را نشنيده باشند.

سپس منبرهايي براي جانشينان پيغمبران نصب مي شود و در ميان آنها منبر جانشين من (علي) از همه منبرها بلندتر است.

💥 آنگاه خداوند به او دستور مي دهد سخنراني كند و او سخنراني مي كند كه هيچ كدام از جانشينان پيغمبران خدا مانند آن را نشنيده باشند.

🔷️پس از آن براي فرزندان پيامبران، منبرهايي از نور نصب مي شود و براي دو فرزندم و دو گل باغ زندگي من (حسن و حسين) منبري مي گذارند و از آنان درخواست مي شود سخنراني كنند و آن دو نور ديده ام سخنراني خواهند كرد كه هيچ يك از فرزندان پيغمبران نشنيده اند.

💫سپس فرشته وحي، جبرئيل امين ندا مي دهد كه (فاطمه) دختر گرامي پيامبر كجاست؟

✅آنگاه فاطمه پا مي شود.

از جانب خداوند ندا مي رسد كه اي اهل محشر! اكنون شكوه و بزرگواري از آن كيست؟

پيامبر و امير المؤمنين و دو فرزند گرامي شان جواب مي دهند از آن خداي بي همتا.

💥خداوند مي فرمايد:

《اي اهل محشر! من عظمت و بزرگواري را بر پيامبر برگزيده ام محمد، و بندگان عزيزم علي، فاطمه، حسن و حسين قرار دادم.》

《هان اي اهل محشر!

سرها را به زير آوريد و چشمانتان را بر هم نهيد! اين فاطمه دخت پيامبر است كه به سوي بهشت گام برمي دارد.》

سپس جبرئيل امين شتري از شترهاي بهشت را كه دو سوي آن از انواع زينتهاي بهشتي آراسته و مهارش از لؤلؤ تازه و زين آن از مرجان است، مي آورد، بانوي دو جهان بر آن شتر سوار مي شود، آنگاه خداوند مهربان دستور مي دهد يكصد هزار فرشته از سمت راست و يكصد هزار فرشته از سمت چپ فاطمه را همراهي كنند و يكصد هزار فرشته را مأمور مي كند كه آن بانو را بر روي بالهاي خويش گرفته و با اين شكوه و جلال او را به در بهشت برسانند.

هنگامي كه به در بهشت مي رسد، به پشت سر خويش نگاه مي كند، از جانب خداوند ندا مي رسد:

⁉️اي دختر پيامبر محبوب من چرا وارد بهشت نمي شوي؟

✨جواب مي دهد: خداوندا! دوست دارم در چنين روزي مقام و منزلت من به همگان روشن گردد.

💥ندا مي رسد: اي دختر حبيب من برگرد به سوي محشر نظاره كن! 

✳️هر كس در سويداي قلب او مهر تو يكي از فرزندان معصوم تو است برگير و او را وارد بهشت ساز.

سپس امام باقر فرمود: هان اي (جابر)! به خدا سوگند! كه مادرم فاطمه آن روز شيعيان و دوستان خود را از ميان مردم جدا مي كند، همانند پرنده اي كه دانه هاي سالم را از ميان دانه هاي فاسد بر مي چيند. آنگاه پيروانش به همراه آن بانو به سوي بهشت روان مي شوند.

وقتي كه بر در بهشت مي رسند بر دلهايشان الهام مي گردد بايستند و آنها مي ايستند. 

💥در اين وقت از سوي پروردگار ندا مي رسد:

اي دوستان من! چرا ايستاده ايد شما كه مورد شفاعت فاطمه قرار گرفته ايد.

👈پاسخ مي دهند:

بار پروردگارا! دوست داريم در اين چنين روزي ارزش بندگي و محبت اهل بيت رسالت را ببينم و مقام ما شناخته شود.

💥ندا مي رسد: دوستان من به سوي صحراي محشر بنگريد! هر كس شماها را به خاطر محبتتان به فاطمه دوست مي داشت و هر كس در راه محبت شما به فاطمه اطعام و احسان مي كرد و آن كس كه به خاطر شما به آن بانو، لباس مي پوشانيد و آب گوارا مي داد و هر كس غيبت غيبت كننده را به خاطر داشتن محبت شما به فاطمه رد مي كرد و از شما دفاع مي نمود… دست همه آنان را بگيريد و به همراه خود داخل بهشت جاويد بسازيد.
📚بحار جلد ۸ صفحه ۵۱

 ┄┄┅┅┅❅❁ ❁❅┅┅┅┄┄

​همراه با قرآن 

آیه 3 سوره طلاق

وَيَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لَا يَحْتَسِبُ ۚ وَمَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ ۚ إِنَّ اللَّهَ بَالِغُ أَمْرِهِ ۚ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْءٍ قَدْرًا

ترجمه (مکارم شیرازی)

و از جایی که گمان نَبَرد به او روزی عطا کند، و هر که بر خدا توکل کند خدا او را کفایت خواهد کرد که خدا امرش را نافذ و روان می‌سازد و بر هر چیز قدر و اندازه‌ای مقرّر داشته است (و به هیچ تدبیری سر از تقدیرش نتوان پیچید).

معانی کلمات آیه

قدر: (بر وزن عقل): اندازه و اندازه‏‌گيرى. «القدر و التقدير: تبيين كميّة الشي‏ء».[۱]

نزول

مفسرین گویند: که این قسمت از آیات «وَ مَنْ یتَّقِ اللَّهَ یجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً وَ یرْزُقْهُ مِنْ حَیثُ لایحْتَسِبُ» درباره عوف بن مالک الاشجعى آمده که مردى فقیر و بى‌چیز بود و پسرى داشت که مشرکین او را اسیر کرده بودند. عوف نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله آمد و از درد اندرونى خویش به خاطر اسارت فرزند و فقر و بى‌چیزى مى نالید. پیامبر او را تسکین داد و در عین حال فرمود: امشب در خانه ما هیچ برگ و توشه اى جز یک مد طعام یافت نمى شود سپس فرمود: اى عوف، صبر کن و پرهیزکار باش و زیاد کلمه «لاحول و لاقوّة الّا باللَّه» را بر زبان جارى ساز.

عوف به خانه خویش برگشت و به اهل خویش گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله ما را به تقوى و صبر امر فرموده و نیز فرمود: به گفتار «لاحول و لاقوّة الّا باللّه» زیاد بپردازیم. اهل وى گفتند: نیکو مداوائى و بهترین مرهمى است که پیامبر به ما داده اینان به دستور رسول خدا صلی الله علیه و آله عمل کردند. چندى نگذشت که پسر عوف با گله اى از گوسفندان و قطارى از شتران بازگشت و به پدرش گفت: کسى که مرا اسیر نموده بود، او را غافلگیر کردم و در حال غفلت او گوسفندان و شتران او را به غنیمت آوردم.

عوف نزد پیامبر رفت و سؤال کرد که آیا این گوسفندان بر او حلال است یا نه؟ پیامبر فرمود: بلى بر شما حلال است سپس این آیات نازل گردید.[۲] چنان که از جابر و ابن مسعود[۳] و نیز از سالم بن ابى الجعد و سدى[۴] و همچنین از طریق کلبى از ابوصالح و او از ابن عباس[۵] و نیز از طریق جویبر از ضحاک[۶] هم روایت و نقل گردیده است.

تفسیر نور (محسن قرائتی)

فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ وَ أَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَ أَقِيمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ ذلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ يُؤْمِنُ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً «2»

پس چون به پايان مدّت عدّه نزديك شدند، يا (با رجوع به آنان) به طرز شايسته و پسنديده‌اى نگاهشان داريد و يا (با پرداخت مهريه و ساير حقوق) به طرز شايسته‌اى از آنان جدا شويد و (هنگام طلاق) دو شاهد عادل از ميان خود به گواه گيريد و گواهى را براى خدا به پا داريد. هركس كه به خدا و روز قيامت ايمان دارد، اين گونه پند داده مى‌شود و هركس كه از خدا پروا كند، خداوند براى او راه بيرون شدن و رهايى (از هر گونه مشكل) را قرار مى‌دهد.

وَ يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدْراً «3»

جلد 10 - صفحه 103

و او را از جايى كه گمان ندارد روزى مى‌دهد و هر كس بر خدا توكل كند، او برايش كافى است. همانا خداوند كار خود را محقق مى‌سازد. همانا خداوند براى هر چيز اندازه‌اى قرار داده است.

نکته ها

مراد از رسيدن اجل‌ «بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ»، رسيدن به اواخر مدّت عدّه است نه پايان آن، زيرا اگر مدّت عدّه پايان يافت، امساك و نگهدارى زن حرام است. «1»

در قرآن، سى و هشت مرتبه كلمه معروف به كار رفته كه پانزده مرتبه آن مربوط به خانواده و همسردارى است، يعنى شيوه برخورد زن و مرد در زندگى بايد شايسته و پسنديده باشد.

گواهى دو شاهد عادل بر طلاق، منافعى دارد. از جمله آن كه دو شاهد عادل، به خاطر عدالت و محبوبيتى كه دارند، به طور طبيعى با موعظه سعى مى‌كنند به جاى طلاق، طرفين را به آشتى ترغيب كنند.

پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله فرمودند: «انى لأعلم آية لو اخذ بها الناس لكفتهم» من آيه‌اى را مى‌شناسم كه اگر مردم به آن عمل كنند، تمام مشكلاتشان حل مى‌شود و سپس آيه‌ «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً» را تلاوت فرمودند. «2»

در روايات مى‌خوانيم: هنگامى كه آيه 3 نازل شد، جمعى از ياران پيامبر، كار و تجارت را رها كردند و گفتند: خداوند روزى ما را ضمانت كرده است، پس به كار و تلاش نيازى نيست.

پيامبر صلى الله عليه و آله آنان را احضار و توبيخ كرد و فرمود: هركس كار و تلاش را رها كند، دعايش مستجاب نمى‌شود. «انه من فعل ذلك لا يستجاب له» «3»

در قرآن، هم مهر الهى با جمله، «مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ» «4» آمده است و هم قهر الهى.

«فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا» «5» يعنى گاهى مهر و قهر الهى غير منتظره و به شكلى كه گمان نمى‌رود به انسان مى‌رسد

«1». تفسير الميزان.

«2». تفسير مجمع البيان.

«3». تفسير نور الثقلين.

«4». طلاق، 3.

«5». حشر، 2.

جلد 10 - صفحه 104

أثر تقوا فقط در آخرت نيست. امام صادق عليه السلام در مورد جمله، «مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ» فرمود: اين گشايش روزى، براى تقوا پيشه‌گان در دنياست. «1»

پیام ها

1- زمان‌بندى احكام دينى، بايد به دقت مراعات شود. (هم آغاز زمان عدّه: «فَطَلِّقُوهُنَّ لِعِدَّتِهِنَّ» و هم پايان آن: «فَإِذا بَلَغْنَ أَجَلَهُنَّ» ذكر شده است.)

2- كارها بايد از ابتدا داراى برنامه و زمان مشخص باشند. «أَجَلَهُنَّ»

3- هم ادامه زندگى بايد به نحو پسنديده باشد و هم جدايى و طلاق. «فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ أَوْ فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ»

4- رفتار شايسته چه در حال صلح و آشتى و چه در حال قهر و جدايى، از حقوق همسر است. فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ‌ ..

5- نگاه دارى همسر، مقدّم بر جدايى است. ابتدا فرمود: «فَأَمْسِكُوهُنَّ» و سپس‌ «فارِقُوهُنَّ»

6- آيين همسردارى يا طلاق بايد مورد پذيرش شرع و پسند عقل باشد. «بِمَعْرُوفٍ»

7- به دليل ضعف جسمى و نارسايى، آداب و رسوم اجتماعى و تاريخى، حقوق زنان بيشتر پايمال شده و مى‌شود. لذا بيشترين خطاب‌هاى قرآن در مورد مراعات حقوق به مردان است. «فَأَمْسِكُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ‌، فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ»

8- جدايى و طلاق، همراه با كرامت و به دور از هر گونه تحقير صورت گيرد. «فارِقُوهُنَّ بِمَعْرُوفٍ»

9- شرط صحت طلاق، حضور دو شاهد عادل است. «وَ أَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ»

10- براى حفظ حقوق طرفين، گرفتن دو شاهد عادل، نشانه محكم كارى و دقّت است. «وَ أَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ»

«1». تفسير نور الثقلين.

جلد 10 - صفحه 105

11- كسانى‌كه در محضر آنان طلاق جارى مى‌شود، بايد عادل باشند. «ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ» يعنى عدالت سرمايه آنان باشد.

12- افراد عادل نيز به تذكّر نيازمندند. «أَشْهِدُوا ذَوَيْ عَدْلٍ مِنْكُمْ وَ أَقِيمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ»

13- حبّ و بغض‌ها نبايد در قضاوت ما تأثيرگذار باشد. «أَقِيمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ» (مشابه اين جمله، در آيه 135 نساء آمده است كه مى‌فرمايد: «كُونُوا قَوَّامِينَ بِالْقِسْطِ شُهَداءَ لِلَّهِ وَ لَوْ عَلى‌ أَنْفُسِكُمْ أَوِ الْوالِدَيْنِ وَ الْأَقْرَبِينَ»)

14- گواهى دو شاهد عادل بايد همراه با حفظ حقوق مردم و اخلاص باشد.

«أَقِيمُوا الشَّهادَةَ لِلَّهِ» (در كلمه‌ «أَقِيمُوا» برپاداشتن حقوق مردم و در كلمه‌ «لِلَّهِ» اخلاص در عمل نهفته است).

15- اقامه حقوق مردم، ارزشى هم وزن اقامه نماز و دين دارد. (در قرآن كلمه‌ «أَقِيمُوا» درباره نماز، دين، شهادت و وزن مطرح شده است. «أَقِيمُوا الدِّينَ» «1»، «أَقِيمُوا الصَّلاةَ» «2»*، «أَقِيمُوا الْوَزْنَ» «3» و «أَقِيمُوا الشَّهادَةَ» «4»

16- موعظه تنها تذكرات اخلاقى نيست، بلكه دستورات فقهى نيز نوعى موعظه است. فَأَمْسِكُوهُنَ‌ … فارِقُوهُنَ‌ … أَشْهِدُوا … ذلِكُمْ يُوعَظُ بِهِ‌

17- پند پذيرى، نشانه ايمان واقعى است. «يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ يُؤْمِنُ»

18- به جاى پيمودن راه‌هاى ناشناخته سير و سلوك، عمل به احكام الهى بهترين موعظه و راه سازندگى انسان است. «يُوعَظُ بِهِ مَنْ كانَ يُؤْمِنُ»

19- حل مشكلات از طريق گناه، رفتن به بيراهه است. تقوا و خدا ترسى موجب خروج انسان از مشكلات و تنگناهاى زندگى است. «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً»

20- راه رهايى از تمام بن بست‌ها، (كه از جمله آن اختلافات زن و شوهر است، تقواست. «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً»

«1». شورى، 13.

«2». بقره، 43.

«3». الرّحمن، 9.

«4». طلاق، 2.

جلد 10 - صفحه 106

21- در مديريّت بحران‌ها و فتنه‌ها، دو چيز راه نجات است:

الف) تقوا. «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً»

ب) تمسك به قرآن. «اذا التبست عليكم الفتن كقطع الليل المظلم فعليكم بالقرآن» «1»

22- زن و شوهرى كه به ناچار با طلاق از هم جدا مى‌شوند، اگر تقوا را مراعات كنند، مشمول لطف ويژه خداوند مى‌شوند. «يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ»

23- كسانى كه با گناه زندگى خود را تأمين مى‌كنند، راه دريافت روزى‌هاى پيش بينى نشده را به روى خود مى‌بندند. وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ‌ … يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ‌

24- اراده خدا در چارچوب محاسبات انسان نيست. «يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ»

25- رعايت امور معنوى، در زندگى مادّى اثر گذار است. (امدادهاى غيبى، در زندگى انسان نقش مؤثرى دارند.) «مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ»

26- انسان متقى، خواست خود را در مسير خواست و اراده خدا قرار مى‌دهد و چون اراده الهى بن بست ندارد، انسان متقى نيز به بن بست نخواهد رسيد. «وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجاً»

27- هميشه رزق زياد وابسته به كار زياد نيست. وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ‌ … يَرْزُقْهُ‌ (همان گونه كه هميشه مقدار و كمّيت آن مهم نيست. امام صادق عليه السلام در تفسير «يَرْزُقْهُ مِنْ حَيْثُ لا يَحْتَسِبُ» فرمود: خداوند در آنچه به او داده بركت مى‌دهد. «2»)

28- تقوا و توكل دو اهرم براى خروج از بن بست است. وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ‌ … وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ‌ …

29- براى تأمين زندگى امروز، تقوا وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ‌ … يَرْزُقْهُ‌ و براى آينده، توكل لازم است. «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ»

30- تقوا، مقدّم بر توكل است. وَ مَنْ يَتَّقِ اللَّهَ‌ … وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ‌

31- بدون لطف خداوند، هيچ عامل ديگرى كارآمد و كافى نيست. «فَهُوَ حَسْبُهُ»

«1». كافى، ج 2، ص 598.

«2». تفسير نور الثقلين.

جلد 10 - صفحه 107

32- در اراده و خواست تمام افراد و حكومت‌ها، احتمال شكست و ناكارآمدى و بن بست وجود دارد. تنها امرى كه شكست در آن راه ندارد، خواست و اراده خداوند است. «إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ»

33- دليل توكل ما، قدرت بى نهايت الهى است. وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ‌ … إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ‌

34- معناى توكل ما و قدرت خداوند آن نيست كه انسان به همه خواسته‌هاى خود مى‌رسد، زيرا تمام امور هستى قانونمند است و حساب و كتاب دارد. «وَ مَنْ يَتَوَكَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهُوَ حَسْبُهُ إِنَّ اللَّهَ بالِغُ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّهُ لِكُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدْراً»

پانویس

 تفسير احسن الحديث، سید علی اکبر قرشی، ج11، ص204

 تفاسیر روض الجنان از خاصه و کشف الاسرار و ثعلبى از عامه.

 حاکم صاحب المستدرک.

 طبرى صاحب تفسیر جامع البیان.

 تفسیر ابن مردویه.

 تاریخ خطیب.

منابع

تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم

اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌

تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول

تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم

برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش

تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌

محمدباقر محقق، نمونه بینات در شأن نزول آیات از نظر شیخ طوسی و سایر مفسرین خاصه و عامه.

موسسه اهل‌البیت (ع)