صاحل الامر

​🌟 #تفسیر_امین | توجه به اقتضائات زمانه

🌙 به مناسبت فرارسیدن ماه مبارک رمضان :

 تبیین سلسله یادداشت‌های کوتاهی، با عنوان «تفسیر امین» سی ویژگی ممتاز تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای .

📣 در پنجمین شماره از این مجموعه، دیدگاه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره تأثیر زمان و مکان در تفسیر قرآن کریم تبیین شده است.

🔹 یکی از ویژگی‌های تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای در «نوآوری در روش تفسیر»، تأثیر زمان و مکان در تفسیر قرآن کریم است. نوآوری در روش تفسیر قرآن، بر این مبنا استوار است که شرایط، حوادث و اقتضائات زمانی و مکانی در فهم عمیق‌تر و دقیق‌تر قرآن کریم تأثیر به‌سزایی دارد. امام خمینی (ره) نیز به این مبنا قائل هستند. امام صادق علیه‌السّلام درباره‌ی قرآن می‌فرماید: «خداوند تبارک و تعالى، قرآن را تنها براى زمانى خاص و مردمى خاص قرار نداده است. از اين‌رو، در هر زمانى و براى هر مردمى تا روز قيامت، تازه و با طراوت است.» (بحار الأنوار، چاپ بيروت، ج‏۱۷، ص ۲۱۳)

🔹حضرت آیت‌الله خامنه‌ای درباره‌ی تأثیر اقتضائات و شرایط زمانی و مکانی در تفسیر قرآن می‌فرمایند: «هرچه تجربه انسان در زندگی بیشتر شود، وقتی حوادث گوناگون دنیا را نگاه میکند، معرفتش نسبت به قرآن بیشتر و مطالب قرآن برای او واضح‌تر خواهد شد.» (۱۳۸۰/۶/۲۸) به عنوان نمونه «آیات نازل‌شده‌ى در جنگ اُحد را نمیشود در یک زندگى عافیت‌آلود و عافیت‌آمیز درست فهمید. آیات نازل‌شده‌ى در غربت نبىّ ‌اکرم (صلّى الله‌ علیه و آله و سلّم) و اصحاب آن بزرگوار مثلاً در شعب‌ ابى‌طالب یا در راه مکّه را نمیشود در شرایط معمولى زندگى و در خانه و در بازار و در محیط مأنوس خانوادگى درست درک کرد؛ چیز دیگرى لازم است؛ شرایط خاصّى لازم است که بسیارى از آیات معنا بشود.» (۱۳۶۹/۶/۲۶)

🔹به همین دلیل، ایشان معتقد هستند آیات قرآن کریم و تفاسیر ائمّه‌ى معصومین از قرآن، چون در ظرف انقلاب، جهاد، شهادت و زحمت نازل شده است، در دوران انقلاب اسلامی و بعد از آن، بهتر از همیشه‌ى تاریخ فهمیده می‌شود یا قابل فهمیده شدن است. (۱۳۶۹/۶/۲۶) این مبنای تفسیری حضرت آیت‌الله خامنه‌ای، بر نوآوری‌های ایشان در روش و محتوای تفسیر تأثیر داشته است.

🔹به عنوان نمونه اگر به سوره‌های انتخاب شده برای تفسیر در قبل و بعد از انقلاب اسلامی نگاه کنیم، منطق خاصی را در آن می‌بینیم. ایشان قبل از انقلاب بیشتر سوره‌های مکی را با هدف تبیین اصول مبارزه با طاغوت تفسیر می‌کردند بعد از انقلاب و دوران حکومت اسلامی بیشتر به تفسیر سوره‌های مدنی با هدف تبیین اصول تشکیل نظام اسلامی می‌پردازند. درباره‌ی این نوآوری در یادداشت بعد بیشتر توضیح خواهیم داد.

🔹به همین دلیل ایشان معتقد هستند: «امروز که حکومت اسلامی تشکیل شده و نظام جمهوری اسلامی به وجود آمده است، ما معنای بسیاری از آیات قرآن را می فهمیم که قبل از تشکیل حکومت اسلامی، تصویر گنگ و مبهمی از آن آیات داشتیم. امروز که دشمنی‌های استکبار و قدرتهای ظالم و ستمگر و افزون‌طلب در مقابل چشم ماست و صف‌آراییهای آنها را مشاهده میکنیم… برای ما آشکار میشود که عمق معنای آیه قرآن چیست و به کجا اشاره میکند و چه آسیب‌هایی را برای ذهن خوانندگان و متدبّران در قرآن مجسم میکند.» (۱۳۸۰/۶/۲۸)

🔹همچنین ایشان درباره‌ی دوران دفاع و اسارتهای بعد از آن می‌فرمایند: «بعضى از آیات کریمه‌ى الهى… گویى در طول قرنهاى متمادى، به معناى واقعى، یا تفسیر نشده بود یا به ‌وسیله‌ى ما و نسلهاى معمولى بشر فهمیده نشده بود. این آیات در دوران انقلاب ما و در طول این ده یازده سالِ پُر‌حادثه و پُر‌ماجرا معنا شد و حق هم همین است. حوادث و شرایط خاص است که میتواند حقایق الهى را که در قالب الفاظ هست، درست معنا کند.» (۱۳۶۹/۶/۲۶)

🎤 #تحلیل_و_تبیین | #بهار_معنویت 

​🌼بسم الله الرحمن الرحیم🌼

🌙  رمضان ، 🌺 بهار قرآن 

📋 هدایت، اما به سوی جهنم! ؛ در این آیه خداوند از گروهی سخن می گوید که به سوی جهنم هدایت می شوند! آنها كه كافر شدند و ستم كردند. هم ستم به حق كردند كه آنچه شايسته آن بود انجام ندادند و هم ستم به خويش كه خود را از سعادت محروم ساختند و در دره گمراهی سقوط كردند و هم به ديگران ستم كردند كه آنها را از راه حق باز داشتند. چنين افرادى هرگز مشمول آمرزش پروردگار نخواهند شد و خداوند آنها را به هيچ راهى جز راه جهنم هدايت نمى كند. جهنمی که در آن جاودانه اند. بله، خداوند در مورد برخی افراد، به منظور مجازات عملکردشان، شرایط را بیشتر برای سقوطشان فراهم می کند تا بر طغیانشان بیفزایند! در واقع آنها را به سوی جهنم هدایت می کند. پس اگر دیدیم، فلان جرثومه فساد، روز به روز بر فسادش می افزاید و بازارش هم رونق بیشتری می گیرد، نباید تعجب کنید. او در حال سقوط به جهنم است. قرار است فرصت داشته باشد که شرایط سخت تری را در آخرت برای خود رقم بزند.

🔷 آیه (نساء/ آیات 168 و 169) :

إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ ظَلَمُوا لَمْ يَكُنِ اللَّهُ لِيَغْفِرَ لَهُمْ وَ لَا لِيَهْدِيَهُمْ طَرِيقًا * إِلَّا طَرِيقَ جَهَنَّمَ خَالِدِينَ فِيهَا أَبَدًا وَكَانَ ذَلِكَ عَلَى اللَّهِ يَسِيرًا .

🔶 ترجمه :

كساني كه كافر شدند و ستم (به خود و ديگران) كردند هرگز خدا آنها را نخواهد بخشيد و آنها را به راه هدايت نخواهد كرد. * مگر به سوي راه دوزخ! كه جاودانه در آن خواهند ماند و اين كار براي خدا آسان است!

🗓 جمعه ۱۷ اسفند ۱۴۰۳ 

#هدایت ، #گمراهی ، #جهنم ، #ظلم ، #آخرت

🌼

​🗒 *قرار روزانه* #روز_ششم

#نظم_برنامه_ریزی

🌿  امام امیر مؤمنان علی علیه السلام :

اَلظَّفَرُ بِالحَزْمِ وَ الْجَزْمِ

*پیروزی با دور اندیشی (برنامه ریزی) و اراده پایدار به دست می آید.*
#ماه_رمضان

#قرار_روزانه

#نظم_و_برنامه_ریزی

​❄️ زمستان ۱۴۰۳

🗓 جمعه، ۱۷ اسفند
👤شهید عماد مغنیه :

🖋هیچ زمان

آدم‌هایی که تو را

به خدا نزدیک می‌کنند

رها نکن، بودن آنها

یعنی خدا هنوز

حواسش بهت هست…

#دستخط 

#غدیر

​همراه با قرآن 

آیه 20 سوره مزمل

۞ إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنَىٰ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَنِصْفَهُ وَثُلُثَهُ وَطَائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ ۚ وَاللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ ۚ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتَابَ عَلَيْكُمْ ۖ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ ۚ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضَىٰ ۙ وَآخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ ۙ وَآخَرُونَ يُقَاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ۖ فَاقْرَءُوا مَا تَيَسَّرَ مِنْهُ ۚ وَأَقِيمُوا الصَّلَاةَ وَآتُوا الزَّكَاةَ وَأَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضًا حَسَنًا ۚ وَمَا تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْرًا وَأَعْظَمَ أَجْرًا ۚ وَاسْتَغْفِرُوا اللَّهَ ۖ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ

پروردگارت آگاه است که تو و گروهی از کسانی که با تواند، نزدیک به دو سوم شب و گاهی نیمی از آن و زمانی یک سومش را [برای عبادت و خواندن قرآن] برمی خیزد، و خدا شب و روز را [دقیق و منظم] اندازه گیری می کند، و برای او مشخص است که شما هرگز نمی توانید [به علت کوتاهی و بلندی شب در طول سال، دو سوم و نصف و یک سوم را دقیقاً] اندازه گیری کنید، پس [اندازه گیری دقیق را] بر شما بخشید؛ بنابراین آنچه را از قرآن برای شما میسر است بخوانید. او می داند که به زودی برخی از شما بیمار می شوند، و گروهی برای به دست آوردن رزق و روزی خدا در زمین سفر می کنند، و بعضی در راه خدا می جنگند؛ پس آنچه را از آن میسر است بخوانید و نماز را برپا دارید و زکات بپردازید و وام نیکو به خدا بدهید؛ و آنچه را از عمل خیر برای خود پیش می فرستید، آن را نزد خدا به بهترین صورت و بزرگ ترین پاداش خواهید یافت؛ و از خدا آمرزش بخواهید که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

ترجمه (مکارم شیرازی)

خدا به حال تو آگاه است که تو و جمعی هم از آنان که با تواند (اغلب) نزدیک دو ثلث یا نصف یا (لا اقل) ثلث شب را همیشه به طاعت و نماز می‌پردازید، و خدا (گردش) شب و روز را مقدّر می‌کند، خدا می‌داند که شما هرگز تمام ساعات شب را (به عبادت) ضبط نخواهید کرد لذا از شما (اوقات خواب و کارهای دیگر را) در گذشت تا هر چه (از شب را بی‌مشقت و) آسان است به تلاوت قرآن پردازید. خدا بر احوال شما آگاه است که برخی مریض و ناتوانند و برخی به سفر از کرم خدا روزی می‌طلبند و برخی در راه خدا به جنگ و جهاد مشغولند، پس در هر حال آنچه میسّر و آسان باشد به قرائت قرآن پردازید و نماز به پا دارید و زکات مالتان (به فقیران) بدهید و به خدا قرض نیکو دهید (یعنی برای خدا به محتاجان احسان کنید و قرض الحسنه دهید)، و هر عمل نیک برای آخرت خود پیش فرستید (پاداش) آن را البته نزد خدا بیابید و آن اجر و ثواب آخرت (که بهشت ابد است، از متاع دنیا) بسی بهتر و بزرگتر است، و دایم از خدا آمرزش طلبید که خدا بسیار آمرزنده و مهربان است.

معانی کلمات آیه

«أَدْنی»: کمتر. «یُقَدِّرُ الَّیْلَ وَ النَّهَارَ»: شب و روز را تعیین و اندازه‌گیری می‌کند. حساب شب و روز را دارد.

«یَضْرِبُونَ»: به سفر می‌پردازند.

نزول

ابوالجارود از امام باقر علیه‌السلام نقل نماید که رسول خدا صلى الله علیه و آله به اقامه نماز شب مى پرداخت و مردم را نیز به ثواب اقامه آن بشارت می‌داد. این عمل بر مردم مشکل و سخت می‌نمود. از این جهت که براى خواندن نماز شب برمی‌خاستند و مشغول خواندن آن مى شدند در حالتى که نمی‌دانستند که آیا نصف از شب گذشته و یا این که دو ثلث آن گذشته است.

به همان کیفیت نماز را تا صبح می‌خواندند از ترس آن که مبادا وقت آن فوت شده باشد سپس این آیه نازل گردید.[۱]

عائشه گوید: وقتى که آیه 2 «قُمِ اللَّیلَ إِلَّا قَلِیلًا» نازل شد. پیامبر یک سال به نماز شب پرداخت به قسمى که پاهاى او متورم شده بود سپس این قسمت از آیه «فَاقْرَؤُا ما تَیسَّرَ مِنْهُ» نازل شد[۲] چنان که ابن عباس و دیگران نیز نقل نموده اند.[۳]

امامین باقر و صادق علیهماالسلام فرمایند: پیامبر و اصحابش تمام اوقات شب را به خواندن نماز مى پرداختند به قسمى که پاهاى آنان متورم شده بود. آن هم از کثرت قیام و این گونه نماز موجبات مشقت و زحمت فراوان خود پیامبر و اصحاب را فراهم نموده بود لذا این سوره و این آیه براى تخفیف در عبادت مزبور نازل گردید.[۴]

تفسیر نور (محسن قرائتی)

إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ أَدْنى‌ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ وَ طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ وَ اللَّهُ يُقَدِّرُ اللَّيْلَ وَ النَّهارَ عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُمْ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى‌ وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنْهُ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ وَ أَقْرِضُوا اللَّهَ قَرْضاً حَسَناً وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ «20»

جلد 10 - صفحه 275

همانا پروردگارت مى‌داند كه تو و گروهى از كسانى كه با تو هستند، نزديك به دو سوم شب يا نصف آن يا يك سوم آن را به عبادت برمى‌خيزيد و خداوند شب و روز را اندازه‌گيرى مى‌كند. او مى‌داند كه شما نمى‌توانيد به طور دقيق آن را احصا كنيد. از اين رو شما را بخشيد (و حساب دقيق شب را از شما برداشت) پس آنچه ميسّر است از قرآن بخوانيد. خداوند مى‌داند كه برخى از شما بيمار خواهند شد و گروه ديگرى به سفر مى‌روند تا از فضل خدا (رزق) جويند و گروه ديگرى در راه خدا به جهاد مشغولند (و از تلاوت قرآن باز مى‌مانند) پس (اكنون كه فرصت داريد) هرچه مى‌توانيد از قرآن بخوانيد و نماز به پا داريد و زكات بدهيد و به خداوند وام دهيد، وامى نيكو (بدانيد كه) آنچه براى خود از پيش فرستيد، آن را نزد خدا نيكوتر و با پاداشى بزرگ‌تر خواهيد يافت و از خداوند طلب آمرزش كنيد كه همانا خداوند آمرزنده مهربان است.

نکته ها

اين آيه مى‌فرمايد: با انجام كارهاى نيك همچون نماز شب و تلاوت قرآن و رسيدگى به محرومان، مغرور نشويد كه باز هم نياز به استغفار داريد.

اين آيه، جامعيّت اسلام را از اشك شبانه تا جهاد روزانه، از رابطه با خدا تا كمك به فقرا، از تلاوت قرآن تا سفرهاى تجارى و از انجام كارهاى خير همراه با استغفار نمايان مى‌كند.

در آيات قبل، فرمود: نصف يا ثلث و يا دو ثلث شب را به عبادت برخيزيد. اين آيه مى‌فرمايد: چون محاسبه اين مقدار كار مشكلى است كه از عهده شما برنمى‌آيد، لذا خداوند آن را بر شما بخشيد و از اين پس، هر مقدار كه مى‌توانيد و براى شما مقدور است به عبادت برخيزيد ونماز وقرآن بخوانيد. خصوصاً هنگامى كه بيمار هستيد و يا در سفر به سرمى‌بريد.

امام رضا عليه السلام در تفسير آيه‌ «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» از پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله نقل مى‌كند كه آن حضرت فرمود: تا آنجا كه خشوع و صفاى دل داريد، قرآن بخوانيد. «1»

«1». تفسير مجمع البيان.

جلد 10 - صفحه 276

در اين آيه، سفر به قصد تجارت با سفر به قصد جهاد در كنار هم آمده است، با آنكه اوّلى امرى دنيوى است و دوّمى امرى اخروى. براساس روايات، اگر تاجر در كارش خدا را مراعات كند و از كم فروشى و گران فروشى و احتكار و كلاهبردارى دورى كند، معيشت مردم را تامين كرده و همانند مجاهدى است كه در ميدان قدم مى‌گذارد تا دشمن را از پاى درآورده و امنيّت جامعه را تضمين كند. «1»

گرچه تلاوت قرآن، از تكاليف واجب نيست، امّا مورد سفارش بسيار است، تا آنجا كه در يك آيه، دوبار فرمان آمده و مورد تاكيد قرار گرفته است. فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ‌ …

فَاقْرَؤُا …

احكام اسلام، هماهنگ با توان و امكانات انسان است و هيچ‌گاه عسر و حرج به دنبال ندارد. چنانكه براى بيمار، تيمم را به جاى وضو قرار داده، نماز را در هر حالتى كه مى‌تواند بخواند، تكليف كرده، روزه را از او برداشته و به جاى آن كفّاره قرار داده است. اكنون به برخى آيات كه اين ويژگى دستورات الهى را بيان مى‌دارد، اشاره مى‌كنيم:

«عَلِمَ أَنْ لَنْ تُحْصُوهُ فَتابَ عَلَيْكُمْ» خداوند دانست كه شما توان احصا نداريد، پس بر شما آن را بخشيد.

«فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ مِنَ الْقُرْآنِ» به مقدار ميسر قرآن بخوانيد.

«الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ» «2» اكنون به شما تخفيف داد.

«أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ» «3» به مقدارى كه استطاعت داريد، عِدّه و عُدّه جمع كنيد.

«لِلَّهِ عَلَى النَّاسِ حِجُّ الْبَيْتِ مَنِ اسْتَطاعَ» «4» هركس كه توان و استطاعت دارد، بايد حجّ بگذارد.

«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا وُسْعَها» «5» خداوند هيچ كسى را جز به اندازه توانش، تكليف‌

«1». تفسير درّالمنثور.

«2». انفال، 66.

«3». انفال، 60.

«4». آل عمران، 97.

«5». بقره، 286.

جلد 10 - صفحه 277

نمى‌كند.

«لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفْساً إِلَّا ما آتاها» «1» خداوند هيچ كسى را جز به مقدارى كه به او عطاكرده، تكليف نمى‌كند.

«فَمَنْ كانَ مِنْكُمْ مَرِيضاً أَوْ عَلى‌ سَفَرٍ فَعِدَّةٌ مِنْ أَيَّامٍ أُخَرَ» «2» آن كه بيمار است يا در سفر است، در رمضان روزه نگيرد و به زمانى ديگر موكول كند.

«و فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَيَمَّمُوا» «3»* اگر آب نيافتيد، تيمم كنيد.

«يُرِيدُ اللَّهُ بِكُمُ الْيُسْرَ» «4» خداوند براى شما آسانى خواسته است.

«لَيْسَ عَلَى الْأَعْمى‌ حَرَجٌ* وَ لا عَلَى الْمَرِيضِ» «5»* بر فرد نابينا و بيمار، تكليف حضور در ميدان جهاد نيست.

پیام ها

1- علم خداوند به حالات بندگان، بهترين انگيزه براى انجام كارهاى نيك است.

«إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ أَنَّكَ تَقُومُ»

2- يكى از بركات عبادت شبانه آن است كه تنها خداوند از آن آگاه است و از هرگونه ريا و تظاهر به دور است. «إِنَّ رَبَّكَ يَعْلَمُ»

3- پيامبر طبق دستور خداوند عمل مى‌كند. در آيات قبل فرمود: قُمِ اللَّيْلَ‌ … نِصْفَهُ أَوِ انْقُصْ‌ … أَوْ زِدْ … در اين آيه مى‌فرمايد: تَقُومُ أَدْنى‌ مِنْ ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ‌

4- خداوند در مقدار عبادت شبانه انسان را آزاد گذاشته است تا افراد بيشترى توفيق آن را بيابند و هركس به مقدار توانايى‌اش از فيض آن بهره‌مند شود.

«ثُلُثَيِ اللَّيْلِ وَ نِصْفَهُ وَ ثُلُثَهُ»

5- سحرخيزى، سيره گروهى از اصحاب پيامبر بوده است. «طائِفَةٌ مِنَ الَّذِينَ مَعَكَ»

«1». طلاق، 7.

«2». بقره، 184.

«3». نساء، 43.

«4». بقره، 185.

«5». فتح، 17.

جلد 10 - صفحه 278

6- اقامه نماز وتلاوت قرآن از بهترين آداب شب‌زنده‌دارى است. تَقُومُ‌ فَاقْرَؤُا …

7- تكاليف الهى آسان است و انسان را به مشقّت نمى‌اندازد. «فَاقْرَؤُا ما تَيَسَّرَ»

8- ارتباط با قرآن و تلاوت آن در هر حال لازم است، حتّى در بستر بيمارى يا سفر و جهاد. مَرْضى‌- يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ‌، يُقاتِلُونَ‌ … فَاقْرَؤُا (اگر در فراز و نشيب‌ها تلاوت قرآن لازم است، در شرائط عادى به طريق اولى لازم خواهد بود.)

9- كسب مال حلال، فضل الهى است. «يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ»

10- امكانات زندگى، لطف و فضل الهى است، هرچند كه با تلاش انسان به دست آيد. «يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ»

11- ذكر سفرهاى تجارى و اقتصادى در كنار سفرهاى جهادى و جنگ، نشانه اهميّت تجارت از ديدگاه اسلام است. «آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ»

12- شيوه قرض دادن بايد نيكو باشد. (با سرعت و خلوص و بى منّت پرداخت شود.) «قَرْضاً حَسَناً»

13- شب زنده دارى، تلاوت قرآن، اقامه نماز، پرداخت زكات و قرض دادن به ديگران نمونه‌اى از كارهاى خير است. ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ …

14- پيش از مرگ، كارهاى خير را براى خودتان ذخيره كنيد، يا به دست خود و يا از طريق وصيّت. «تُقَدِّمُوا»

15- كارهاى خير ذخيره قيامت است. «وَ ما تُقَدِّمُوا لِأَنْفُسِكُمْ مِنْ خَيْرٍ تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ»

16- كارهاى خير نزد خدا محفوظ است و هرگز از بين نمى‌رود. «تَجِدُوهُ عِنْدَ اللَّهِ»

17- پاداش‌هاى خداوند از هر نظر چند برابر است. «هُوَ خَيْراً وَ أَعْظَمَ أَجْراً»

18- هيچ كس نبايد خود را از قصور و تقصير به دور بداند، زيرا با انجام همه تكاليف، باز هم به استغفار نياز داريم. «وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ»

19- خداوند، آمرزش اهل استغفار را تضمين كرده است. وَ اسْتَغْفِرُوا اللَّهَ‌ … غَفُورٌ رَحِيمٌ‌

20- گذشت خداوند همراه با مهربانى است. «غَفُورٌ رَحِيمٌ»

«والحمدللّه ربّ العالمين»

جلد 10 - صفحه 280

پانویس

 تفسیر على بن ابراهیم.

 حاکم صاحب المستدرک.

 طبرى صاحب جامع البیان.

 کتاب نهج البیان از شیبانى.

منابع

تفسیر نور، محسن قرائتی، تهران:مركز فرهنگى درسهايى از قرآن، 1383 ش، چاپ يازدهم

اطیب البیان فی تفسیر القرآن‌، سید عبدالحسین طیب، تهران:انتشارات اسلام‌، 1378 ش‌، چاپ دوم‌

تفسیر اثنی عشری، حسین حسینی شاه عبدالعظیمی، تهران:انتشارات ميقات، 1363 ش، چاپ اول

تفسیر روان جاوید، محمد ثقفی تهرانی، تهران:انتشارات برهان، 1398 ق، چاپ سوم

برگزیده تفسیر نمونه، ناصر مکارم شیرازی و جمعي از فضلا، تنظیم احمد علی بابایی، تهران: دارالکتب اسلامیه، ۱۳۸۶ش

تفسیر راهنما، علی اکبر هاشمی رفسنجانی، قم:بوستان كتاب(انتشارات دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم)، 1386 ش‌، چاپ پنجم‌

موسسه اهل‌البیت (ع)